Korzystny wyrok TSUE z punktu widzenia ochrony klientów podmiotów rynku finansowego, będących konsumentami i zwiększa ich szanse do sądowego podważenia postanowień umów kredytów i pożyczek nakładających na nich zbyt wygórowane koszty

23 listopada 2023 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał wyrok w sprawie C-321/22, w którym odpowiedział na pytania prejudycjalne zadane przez Sąd Rejonowy dla Warszawy–Śródmieścia pod sygn. akt. I C 993/21.

Trybunał rozstrzygnął, że badając nieuczciwość postanowień umownych należy brać pod uwagę fakt, iż warunek ten przewiduje zapłatę przez konsumenta kosztów lub prowizji w kwocie rażąco nieproporcjonalnej do świadczonej w zamian usługi.

Trybunał uznał, że konsument może żądać stwierdzenia nieważności umowy pożyczki (lub jej bezskuteczności) nawet mając możliwość wystąpienia z innym powództwem wobec przedsiębiorcy.

Oznacza to, że sąd krajowy nie będzie mógł oddalić powództwa o ustalenie nieważności umowy pożyczki powołując się na brak interesu prawnego konsumenta jedynie z tego powodu, że przysługuje mu uprawnienie do wytoczenia np. powództwa o zapłatę.

Trybunał rozstrzygnął także, że w przypadku, gdy sąd krajowy unieważni warunek dotyczący sposobu zapłaty (np. konieczność spłaty w miejscu zamieszkania konsumenta) umowa może okazać się niewykonalna (a zatem nieważna).

Jeżeli natomiast umowa może dalej obowiązywać to konsument może dokonać wyboru dowolnego, dopuszczalnego na mocy prawa krajowego sposobu płatności.

Pytania prejudycjalne

Pytanie pierwsze dotyczyło nieuczciwości warunku umownego, który przyznaje przedsiębiorcy opłatę lub prowizję w rażąco wysokiej kwocie w stosunku do oferowanej usługi.

Kolejne pytanie dotyczyło kwestii konieczności wykazania „interesu prawnego” przez konsumenta występującego z powództwem o ustalenie nieważności lub bezskuteczności umowy pożyczki.

Na marginesie wyjaśnić należy, że jest to o tyle istotne, iż pojęcie „interesu prawnego” nie zostało zdefiniowane w polskim prawie, a oceny czy powód posiada „interes prawny”, dokonuje za każdym razem sąd. W razie uznania, że takiego interesu brak – powództwo zostaje oddalone.

Pytanie trzecie sprowadzało się natomiast do rozstrzygnięcia czy umowę, w której jedyny warunek umowny dotyczący spłaty pożyczki został uznany za nieuczciwy można uznać za nieważną.

MS

Rzecznik Finansowy

foto: Pixabay