Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez ministra sprawiedliwości. Zmienią się zasady powoływania sędziów do KRS oraz zlikwidowany zostanie model ich wyboru. Lepiej mają być weryfikowane osoby ubiegające się o urząd sędziego
Proponowane zmiany:
Nowy sposób wyboru sędziów do Krajowej Rady Sądownictwa
Krajowa Rada Sądownictwa składa się z: 1) pierwszego prezesa Sądu Najwyższego i prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, ministra sprawiedliwości oraz osoby powołanej przez prezydenta, 2) 15 członków wybranych spośród sędziów Sądu Najwyższego oraz sądów: powszechnych, administracyjnych i wojskowych; 3) czterech członków wybranych przez Sejm spośród posłów oraz dwóch – wybranych przez Senat spośród senatorów.
Obecnie 15 sędziów do Krajowej Rady Sądownictwa wybierają zgromadzenia sędziów. Po zmianach sędziów do Krajowej Rady Sądownictwa będzie wybierał Sejm. Prezydium Sejmu lub grupy co najmniej 50 posłów będą uprawnione do zgłaszania kandydatów na członków Rady.
Z kolei stowarzyszenia sędziowskie będą mogły przekazywać marszałkowi Sejmu swoje rekomendacje, z których prezydium Sejmu lub grupy co najmniej 50 posłów będą mogły skorzystać przy wskazaniu kandydata do Rady.
Procedura ta oznacza demokratyzację i reprezentatywność wyboru członków do KRS (równe szanse na wybór będzie miał każdy sędzia niezależnie od szczebla sądu, w którym orzeka, i przede wszystkim będą się liczyć jego kompetencje) oraz obiektywizację tego wyboru (decydującą rolę w wyborze sędziów do Rady będą mieli posłowie, a nie sami sędziowie). Przez cały okres funkcjonowania KRS zasiadało w niej jedynie dwóch sędziów sądów rejonowych, a to w tych sądach rozpatrywana jest największa liczba spraw.
Mandat dotychczasowych członków KRS (15 sędziów) wygaśnie po 30 dniach od daty wejścia znowelizowanej ustawy w życie.
Nowy sposób wyboru kandydata na sędziego i asesora sądowego
Wprowadzono nowy sposób wyboru kandydata na stanowisko sędziego (Sądu Najwyższego oraz sądów: powszechnych, administracyjnych i wojskowych) lub asesora sądowego.
Obecnie KRS dokonuje tego wyboru w pełnym składzie, w którym przewagę mają sędziowie (17 sędziów na 25 członków Rady). Oznacza to, że znaczenie pozostałych członków Rady – ministra sprawiedliwości, osoby powołanej przez prezydenta oraz czterech posłów i dwóch senatorów – jest symboliczne, czyli w praktyce o wyborze sędziów decydują sami sędziowie. Aby to zmienić zaproponowano powołanie nowych organów w KRS. Obok – przewodniczącego i prezydium Rady – zostaną utworzone dwa nowe organy KRS:
pierwsze zgromadzenie – w jego skład wejdą: minister sprawiedliwości, pierwszy prezes Sądu Najwyższego i prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, czterech posłów i dwóch senatorów oraz osoba powołana przez prezydenta;
drugie zgromadzenie – wejdzie do niego 15 pozostałych sędziów.
Każde z tych zgromadzeń będzie osobno rozpatrywało kandydatury na urząd sędziego i stanowisko asesora. Wydanie pozytywnej opinii przez pierwsze i drugie zgromadzenie będzie równoznaczne z wydaniem pozytywnej opinii przez Radę. Oznacza to, że KRS pozytywnie zaopiniuje kandydata na sędziego lub asesora, jeżeli wcześniej obydwa zgromadzenia zaopiniują go pozytywnie. Rozwiązanie to nie faworyzuje żadnego ze zgromadzeń.
Przewidziano także możliwość skierowania kandydatury do rozpatrzenia i oceny przez Radę w pełnym składzie, jeśli obydwa zgromadzenia w różny sposób ocenią danego kandydata. W takim przypadku wydanie przez Radę oceny pozytywnej będzie wymagało uzyskania specjalnie określonej większości głosów wszystkich członków Rady będących sędziami. Proponowane w tym zakresie rozwiązania zapewnią większą transparentność procedowania przez KRS wniosków o powołanie na urząd sędziego.
Nowe regulacje mają wejść w życie po 14 dniach od daty ich publikacji w Dzienniku Ustaw.
LS, Rada Ministrów